Author Archive
Znaczenie nazw cz. 8
Że nazwy powiatów nieraz są inne niż miast powiatowych, jest to faktem znanym w różnych krajach; u nas odchylenia te raczej sprowadzają się do zmian w źródłosłowie. Tak więc należy mówić powiat leszczyński (od Leszna), średzki (od Środy), turecki (od Turku), turczański (od Turki) itd. Nazwy jednostek, czy obszarów geograficznych, są wytworem książkowym, lud ich
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 7
Dalszą konsekwencją tego naturalnego stanu rzeczy jest nie zawsze właściwe oznaczanie źródeł rzek na mapach o podziałce mniejszej i fałszywe nazwy, wypisywane niejednokrotnie na mapach o podziałce większej. Przyjęcie tego lub owego z pośród dopływów źródłowych za początek głównej rzeki jest częstokroć tylko konwencją, wprowadzoną przygodnie przez kartografa, rzadziej, a w sposób bardziej uzasadniony, przez
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 6
Nazwy gór często pochodzą odokolicznych wsi, jak choćby góra Chęcińska, Witosławska, przy tym po różnych stronach tę samą górę mieszkańcy mogą nazywać różnie. Jest to objawem zwykłym, zwłaszcza w tych wypadkach, gdy górotwór wytwarza granicę etnograficzną, a więc przede wszystkim w Karpatach. Rozpowszechnione bardzo na niżu polskim wydmy ludność też ponazywała w zależności od tych
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 5
Takie nazwy, jak Bukowno, Bukówka, Dąbrowa (w licznych odmianach), Jedlnia, Jelnia, Zuberzec, Bobrek, Biebrza, wskazują na dawną obecność odpowiednich drzewostanów, lub zwierzostanów w danej okolicy. Mosty, Zamość, Brody, Kąty dotyczą stosunków komunikacyjnych. Górny, Dolny (np. Duninów), Zagórne (np. Mąchocice) wskazują na położenie osiedli, a inne ich cechy wyjawiają nazwy złożone: Duży, Mały, Kościelny, Szlachecki, Poduchowny,
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 4
Więc Olkusz np. u Długosza nazywał się Elkusch, w dokumentach Lcuhs, Hilcus, Ilcus, Ilkusz. Dobitniej jeszcze występują te zmiany na nazwach osiedli, założonych przez kolonistów, jak u nas – najczęściej niemieckich. Stąd np. pochodzi nazwa Rabsztyn, podobnie jak nazwy szeregu miejscowości galicyjskich, datujących się z najstarszej kolonizacji niemieckiej. A więc: Lanckorona (Landskron), Frysztak (Freistadt), Czorsztyn
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 3
Nawet te same nazwy, powtarzające się w kraju, mogły powstać w drodze osadnictwa, co jest jasne zwłaszcza wtedy, gdy, jak na przykład na północno-wschodnim Mazowszu, często bardzo do nazwy wsi dodany jest przydomek Wypychy, lub Wysiółki. Mamy więc w pow. mazowieckim – Kruszewo-Wypychy, a w pow. płockim — Kruszewo. Mamy w pow. kolneńskim— Rogienice Wielkie,
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 2
Niejednokrotnie lud, który wytworzył daną nazwę, zaginął, ale sama nazwa pozostała. Tak więc nazwa Tatr wywodzi się od Wołochów (rumuńskie tatra = skała), podobnie jak Toutry – na Podolu. Mamy też licznie rozsiane Tatary i Olendry (lub Holendry), mamy liczne wsie z dodatkiem – Polskie i Niemieckie, jak np. Budy Niemieckie, choć nazwy te często
Category: Nauczanie geografii
Znaczenie nazw cz. 1
Nazwy geograficzne są jednym z przejawów stosunku człowieka do przyrody. Stwarza je już człowiek pierwotny w celu utylitarnym, ażeby ułatwić sobie porozumiewanie się w sprawie określonych miejscowości. W taki sposób powstały nazwy poszczególnych gór, dolin, osiedli, rzek, strug, pól, kęp, błot, uroczyszcz itp. Na wyższych szczeblach cywilizacji powstają nazwy krajów, obszarów administracyjnych a wreszcie obszarów
Category: Nauczanie geografii
Rozwój kartografii polski cz. 20
Rzeźba terenu przedstawiona jest brunatnymi poziomicami co 10 metrów na południu kraju, a co 5 m na niżu. Na ostatnio wydawanych arkuszach zaczęto ponadto dodawać cienie. Las przedstawiono barwą zieloną, wody — błękitną, granice administracyjne powiatów — pomarańczową. Szosy zaznaczono grubymi czerwonymi liniami, co uwypukla jej walory, jako mapy komunikacyjnej, ale zaciemnia pogląd na całość
Category: Rozwój kartografii
Rozwój kartografii polski cz. 19
Poprawianie mapy w terenie wymaga całych lat pracy, wskutek czego środkowa połać Polski, obejmująca z górą 100 arkuszy, czeka jeszcze na opracowanie. Mapa szczegółowa w skali 1:25.000 obejmuje 3.777 arkuszy, w formacie 37 x 44 cm każdy, co odpowiada 5 minutom szerokości i 10 minutom długości geograficznej. Dziewięć takich arkuszy odpowiada 1 arkuszowi mapy w
Category: Rozwój kartografii