Author Archive

Polska na tle Europy cz. 9

Rzeki te, których sieć wiąże całe historyczne terytorium Polski w jedną całość, w dawnych czasach były ważnym środkiem komunikacji wodnej, a uwarunkowane przez nie doliny nadają też kierunki liniom komunikacji lądowych: znaczenie więc dziejowe układu sieci rzecznej jest bardzo wielkie. Tym układem tłumaczy się nasza, a także i niemiecka ekspansja ku wschodowi. Długie, wyciągnięte na
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 8

Wisła jest tu rzeką główną, dorzecze jej jest najbardziej asymetryczne, a w dodatku zbliża się do wszystkich rzek sąsiednich szeregiem węzłów hydrograficznych: 1) przez Brdę do Noteci (kanał Bydgoski), 2) przez Bzurę — do Neru i Warty środkowej (projektowano tu kanał jeszcze za czasów Królestwa Kongresowego); 3) przez Zgłowiączkę do Noteci i Gopła, 4) przez
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 7

Państwo Polskie, powstałe na zachodniej części tego pomostu, rozwijało się terytorialnie ku wschodowi,  stale dążąc do opanowania całości przesmyku; to była naturalna droga jego rozwoju, wytknięta przez warunki geograficzne, dlatego też pomostowość uważana jest za charakterystyczną cechę geograficzną Polski. Systematy rzeczne w Europie zachodniej są mniej więcej symetryczne, gdyż rzeka główna posiada lewe i prawe
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 6

Dalej na wschód Europa rozszerza się znacznie, a następne zwężenie pomiędzy Adriatykiem a morzem Północnym posiada już 970 km szerokości; zwężenie to jest ważniejsze od poprzedniego, bo leży bliżej środka Europy; lecz drogę od jednego do drugiego morza przegradza tu wysokie, niedostępne pasmo Alp, które, choć przecięte drogami (przełęcz Brenner), niezmiernie utrudniało komunikację, szczególniej w
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 5

Europa jest najmniej wyodrębniona ze wszystkich części świata. Jest ona właściwie jak gdyby tylko półwyspem Azji; to też dla określenia całości lądu europejsko-azjatyckiego używana jest nazwa Eurazji. Pień tego lądu obejmuje całą Europę wschodnią, a bardziej na zachód zaczyna się część półwyspowa, zróżniczkowana coraz bardziej ku zachodowi. W ten półwysep Europejski wdzierają się z północy
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 4

Zgoła odmienna jest budowa Europy wschodniej, która posiada jednolity charakter wielkiej płyty, ciągnącej się od Karpat aż do Uralu, od oceanu Lodowatego do gór Krymu i Kaukazu, ze z lekka zaznaczonym garbem pośrodku, którego najwyższe punkty – Wałdaj – sięgają zaledwie wysokości 321 m nad poziomem morza. Ponieważ rzeźba powierzchni warunkuje cały rozwój stosunków geograficznych,
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 3

Wreszcie południe Europy zachodniej; zajmują skomplikowane łańcuchy najmłodszych w dziejach ziemi gór, systemu alpejskiego, do którego prócz samych Alp należą Karpaty, Bałkany, Pireneje, Apeniny, Dynarydy; jako najmłodsze, bo utworzone w trzeciorzędzie, są one oczywiście i najwyższe w Europie a przez to odznaczają się i osobliwymi krajobrazami, jakich brak w poprzednio wymienionych starszych górotworach. Geologicznie więc
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 2

Dalej na południe, przez całą Europę zachodnią, ciągnie się jednolita wielka nizina, w którą wdzierają się płytkie odnogi Bałtyku i morza Północnego; nazywamy ją niżem Środkowo-Europejskim. Niż ciągnie się od północnej Francji poprzez ziemie niemieckie i polskie, a urywa się na wschodnich krańcach Polski. Na południowych granicach niżu znów spotykamy wielki pas górski, rozbity na
Category: Ziemie polskie

Polska na tle Europy cz. 1

Polska zajmuje geometryczny środek Europy, gdyż linie proste, łączące skrajne punkty Europy, przylądki Nordkin w Norwegji i Matapan na skraju Peloponezu, Lizbonę i Ural środkowy, przecinają się w pobliżu Warszawy. Jednak z punktu widzenia geograficznego fakt ten nie określa jeszcze dostatecznie położenia Polski; ażeby to uzasadnić, musimy rzucić obraz Polski na pewne tło — budowę
Category: Ziemie polskie

Znaczenie nazw cz. 9

W normalnych warunkach sprawdzianem nazw geograficznych są mapy topograficzne, a nazwy umieszczone na nich są niejako oficjalne. Nasza kartografia oficjalna istnieje zaledwie od lat kilkunastu i objęła dotychczas dopiero połowę Polski, w dodatku ustalenie zmienionych, a zwłaszcza zniekształconych nazw przedstawia u nas zadanie trudne do wykonania. Nie wystarcza w tym celu zapytanie miejscowego urzędu, księdza
Category: Nauczanie geografii