Polska na tle Europy cz. 15
Tędy wiódł już przed dwoma tysiącami lat starożytny szlak rzymski nad Bałtyk (droga bursztynowa), tędy prowadziła najkrótsza droga z Polski do dawnego świata cywilizowanego Europy zachodniej. Z wartości tego przejścia zdawali sobie sprawę już Piastowicze: Bolesław Chrobry pozostawił w swej puściźnie nie tylko bramę Morawską z przełęczą Jabłonkowską, ale i kawał kraju u południowego jej […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 14
Dziś, wobec rozwoju żeglugi oceanicznej, to jego znaczenie zmalało. Rosja, posiadając szereg portów bałtyckich, pomimo to wciąż parła do morza. Oczywiście chodziło tu o morze otwarte. Należyte wyzyskanie posiadania Bałtyku zależy dopiero od posiadania cieśnin, wiążących go z morzem Północnym; to też Niemcy, ażeby uniezależnić się od obcych, zmuszeni byli przeprowadzić kanał przez podstawę półwyspu […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 13
Obszar Polski tylko z północy i południa ujęty jest jakby w naturalne ramy, przez Bałtyk i Karpaty z Sudetami. Na północy mamy wybrzeże Bałtyku, który tworzy granicę Polski, pojętej jako fizjogeograficzna całość, na przestrzeni pięciuset kilkudziesięciu kilometrów (nie licząc mierzei Puckiej, Świeżej i Kurońskiej). Lecz tu już musimy poczynić pewne zastrzeżenia: rzeczywiście polskie nie było […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 12
Samych wybrzeży czarnomorskich Polska nigdy ściśle nie opanowała, gdyż nie mogła ich utrzymać wobec dalekiej i trudnej komunikacji, a zresztą dzielił ją od morza pas „Dzikich Pól”, niezamieszkałych stepów. Wreszcie czwarta droga ekspansji polskiej otwierała się w kierunku południowo-zachodnim na Śląsk i do dzisiejszego wojew. krakowskiego, które w bardzo prędkim czasie zostało opanowane i stało […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 11
Kolebką Polski jest Wielkopolska, która leżała na szlaku bursztynowym. Jeszcze Ptolemeusz wymienia miasto Calissia, którego położenie geograficzne odpowiada dzisiejszemu Kaliszowi; pod Osielskiem (Askavkalis) przeprawiano się przez bagna Brdy i Noteci i tą drogą dostawano się na wybrzeża Bałtyku. Ludność przeto Wielkopolski musiała wcześniej podlegać wpływom cywilizacyjnym południa. Mieszkańcy tych okolic znali już brąz, garncarstwo. Obfitość […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 10
W dawnych czasach organizm państwowy wymagał do rozwoju wszechstronnego nieco innych okoliczności niż dziś. Z powodu złych warunków komunikacyjnych i zacieśnionych przez to ośrodków życia, konieczne było, ażeby na niewielkim stosunkowo obszarze koncentrowało się wszystko, co potrzebne jest do życia państwa; a więc obszary rolne, leśne, kruszcowe. Takie właśnie warunki mieliśmy w Polsce. Na Rusi […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 9
Rzeki te, których sieć wiąże całe historyczne terytorium Polski w jedną całość, w dawnych czasach były ważnym środkiem komunikacji wodnej, a uwarunkowane przez nie doliny nadają też kierunki liniom komunikacji lądowych: znaczenie więc dziejowe układu sieci rzecznej jest bardzo wielkie. Tym układem tłumaczy się nasza, a także i niemiecka ekspansja ku wschodowi. Długie, wyciągnięte na […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 8
Wisła jest tu rzeką główną, dorzecze jej jest najbardziej asymetryczne, a w dodatku zbliża się do wszystkich rzek sąsiednich szeregiem węzłów hydrograficznych: 1) przez Brdę do Noteci (kanał Bydgoski), 2) przez Bzurę — do Neru i Warty środkowej (projektowano tu kanał jeszcze za czasów Królestwa Kongresowego); 3) przez Zgłowiączkę do Noteci i Gopła, 4) przez […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 7
Państwo Polskie, powstałe na zachodniej części tego pomostu, rozwijało się terytorialnie ku wschodowi, stale dążąc do opanowania całości przesmyku; to była naturalna droga jego rozwoju, wytknięta przez warunki geograficzne, dlatego też pomostowość uważana jest za charakterystyczną cechę geograficzną Polski. Systematy rzeczne w Europie zachodniej są mniej więcej symetryczne, gdyż rzeka główna posiada lewe i prawe […]
Kategoria: Ziemie polskie
Polska na tle Europy cz. 6
Dalej na wschód Europa rozszerza się znacznie, a następne zwężenie pomiędzy Adriatykiem a morzem Północnym posiada już 970 km szerokości; zwężenie to jest ważniejsze od poprzedniego, bo leży bliżej środka Europy; lecz drogę od jednego do drugiego morza przegradza tu wysokie, niedostępne pasmo Alp, które, choć przecięte drogami (przełęcz Brenner), niezmiernie utrudniało komunikację, szczególniej w […]
Kategoria: Ziemie polskie