Polska na tle Europy cz. 9

Rzeki te, których sieć wiąże całe historyczne terytorium Polski w jedną całość, w dawnych czasach były ważnym środkiem komunikacji wodnej, a uwarunkowane przez nie doliny nadają też kierunki liniom komunikacji lądowych: znaczenie więc dziejowe układu sieci rzecznej jest bardzo wielkie. Tym układem tłumaczy się nasza, a także i niemiecka ekspansja ku wschodowi. Długie, wyciągnięte na wschód dopływy Odry i Wisły są jakby ramionami, którymi Polska sięgała na wschód, natomiast lewe, szczupłe dorzecza nie mają takiego znaczenia i od tej strony rzeka główna jakby wyznacza linię defensywną.

Oprócz Polski, na pomoście bałtycko-czarnomorskim znajdowała się także Litwa oraz ziemie ruskie: Ukraina, Podole, a obecnie jeszcze Rumunia. Rozpatrzymy teraz kwestię, dlaczego nie one, lecz Polska opanowała pomost, i uprzytomnimy sobie wpływ warunków geograficznych na bieg dziejów Polski.

Dzisiejsza Ukraina i Podole pod względem cywilizacyjnym są starsze od Polski. Gdy Polska właściwa była jeszcze pokryta lodowcami, stepy Podola były już zamieszkałe. W czasach historycznych na Ukrainę szły wpływy cywilizacyjne z południa przez bramę Czarnomorską, i dochodziły daleko na północ, aż do Berezyny. Jednak Polska miała nad Rusią przewagę innego rodzaju.