Polska na tle Europy cz. 11

Kolebką Polski jest Wielkopolska, która leżała na szlaku bursztynowym. Jeszcze Ptolemeusz wymienia miasto Calissia, którego położenie geograficzne odpowiada dzisiejszemu Kaliszowi; pod Osielskiem (Askavkalis) przeprawiano się przez bagna Brdy i Noteci i tą drogą dostawano się na wybrzeża Bałtyku. Ludność przeto Wielkopolski musiała wcześniej podlegać wpływom cywilizacyjnym południa. Mieszkańcy tych okolic znali już brąz, garncarstwo. Obfitość rzek i jezior dawała dogodny splot dróg wodnych, wiążących to terytorium. Napady Normanów i Germanów, oraz konieczność obrony przed niemi, przyczyniły się zaś do stworzenia organizacji państwowej. Zorganizowana na obszarze Wielkopolski państwowość znalazła cztery drogi ekspansji. Pierwsza z nich prowadziła ku Bałtykowi, lecz utrzymanie wybrzeża Bałtyku było trudne, gdyż pojezierze utrudniało komunikację; Pomorze więc luźnie tylko podlegało Polsce. Druga droga wiodła wielkimi dolinami rzecznymi na wschód, ku zamieszkałemu wówczas przez Jadźwingów Podlasiu. Trzecia — na południowy-wschód, na Ruś, w kierunku Kijowa: był to później główny kierunek ekspansji pomostowej Polski w kierunku morza Czarnego (zaznaczał go Czarny Szlak).