Rozwój kartografii polski cz. 3
Dwie pierwsze były rytowane w Gdańsku przez słynnego rytownika Hondiusza, który też rytował mapę Wieliczki — Mar. Germana (1645 r.), Polesia w skali 1:640.000 — Zwickera (1650) i oblężenia Smoleńska — Pleitnera na 16 arkuszach (1636 r.). Za Sasów mamy zupełny upadek kartografii; dopiero za Augusta III zaczyna się zjawiać zainteresowanie nowymi mapami a to […]
Kategoria: Rozwój kartografii
Rozwój kartografii polski cz. 2
W roku 1566 wydaje Grzebski pierwszy podręcznik miernictwa p. t.: „Geometria, t. j. miernicka nauka”. Około roku 1630 wprowadzono do Polski stolik mierniczy. O tym, jak silne zainteresowanie kartografią panowało wtedy w Polsce, świadczy choćby wymierzanie współrzędnych geograficznych małych powiatowych miasteczek. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzili w tym celu spostrzeżenia astronomiczne, a starostowie zakupywali instrumenty. Wchodzimy […]
Kategoria: Rozwój kartografii
Rozwój kartografii polski cz. 1
Ziemie polskie były przedstawione na mapie przez Ptolemeusza już w II wieku po N. Chryst. Miasta Kalisz, Osielsk i inne oznaczone zostały nawet z uwzględnieniem współrzędnych geograficznych. Jednak przez całe średniowiecze nie interesowano się mapami, aż dopiero około XV wieku zaczęto robić reprodukcje z mapy Ptolemeusza. Zainteresowanie kartografią było u nas znaczne. W r. 1507 […]
Kategoria: Rozwój kartografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 10
Na obszarze zaboru pruskiego poważne badania naukowe kraju prowadzą Niemcy, w rezultacie czego powstała obszerna literatura, z którą dziś jeszcze liczyć się musimy. Rząd rosyjski w Kongresówce robi pod tym względem znacznie mniej, przeprowadzając co najwyżej pewne badania z zakresu geologii i hydrografii, w których jest gospodarczo zainteresowany. Natomiast na Wołyniu i Polesiu przeprowadza szereg […]
Kategoria: Rozwój geografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 9
Uczony ten dał szereg studiów z poszczególnych okolic kraju, a ponadto wydał dwutomowe dzieło: „Ziemie dawnej Polski” (1895 i 1904), którego tom I-y, jakkolwiek przestarzały, pozostał jednak do dziś najobszerniejszym opisem Karpat. Wśród pionierów geografii ojczystej nie można pominąć Jastrzębowskiego, który wdrażał młodzież do wycieczek i obserwacji przyrody, jak również Chałubińskiego, który swymi wycieczkami naukowymi […]
Kategoria: Rozwój geografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 8
W r. 1850 powołany zostaje na katedrę geografii w Uniwersytecie Jagiellońskim. Była to pierwsza katedra geografii na ziemiach polskich, a zarazem jedna z pierwszych w Europie. Jednak już w r. 1853, niemile widziany przez rząd austriacki, zostaje usunięty, a katedra — skasowana. Wkrótce po śmierci Pola, bo w r. 1877, zjawia się prekursor nowoczesnego kierunku […]
Kategoria: Rozwój geografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 7
Nowe prądy, kształtujące geografię jako naukę, znajdują i u nas swoje odbicie. Przedstawicielem metody fizjograficznej jest Ludwik Zeiszner. Urodzony w Warszawie w r. 1805 (um. 1871), tutaj studiował nauki przyrodnicze, a później w Niemczech, gdzie zapoznał się z nauką Humboldta i Rittera, wielkich twórców nowoczesnej geografii. Zeiszner znany jest głównie jako niezmiernie zasłużony geolog, odkrył […]
Kategoria: Rozwój geografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 6
Z licznych dzieł Staszica wymienimy tylko dwa pomnikowe: 1) „O ziemiorodztwie gór dawnej Sarmacji, a później Polski” (1806). Autor dołącza do niego mapę geologiczną, pierwszą w Polsce, oraz atlas rysunków i profilów. (Prawie równocześnie z Anglią, w której w tym samym czasie ukazuje się pierwsza mapa geologiczna.) Mapa Staszica jest tym ciekawsza, że podaje punkty […]
Kategoria: Rozwój geografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 5
Powstanie nowożytnej geografii przypadło u nas na czasy porozbiorowe. Podwaliny tej nowej nauki daje u nas Staszic (1755—1826). Przyrodnik, uczeń Buffona i innych ówczesnych znakomitości — odznaczał się świetną zdolnością obserwacyjną. Posiadał syntetyczny umysł geograficzny, pojmował rozumowo krajobraz i jego istotę, jak również związek przyrody z podłożem, w czym wyprzedza nawet uczonych Europy zachodniej. psycholog […]
Kategoria: Rozwój geografii
Wiadomości o rozwoju geografii polski cz. 4
Koniec XVIII w., upadek Polski, odbija się bardzo dotkliwie na geografii, wychodzą jednak publikacje botaniczne Kluka, T. Wagi: „Opisanie Polski” (Supraśl, 1767), Kaz. Wyrwicza: „Geografia czasów teraźniejszych” i inne. Jako znamienny rys, podkreślić trzeba, iż rząd, czując potrzebę pogłębienia wiadomości geograficznych o kraju, a nie mogąc ich znikąd otrzymać, wydaje okólnik do proboszczów, gdzie według […]
Kategoria: Rozwój geografii