Polska na tle Europy cz. 4

Zgoła odmienna jest budowa Europy wschodniej, która posiada jednolity charakter wielkiej płyty, ciągnącej się od Karpat aż do Uralu, od oceanu Lodowatego do gór Krymu i Kaukazu, ze z lekka zaznaczonym garbem pośrodku, którego najwyższe punkty – Wałdaj – sięgają zaledwie wysokości 321 m nad poziomem morza.

Ponieważ rzeźba powierzchni warunkuje cały rozwój stosunków geograficznych, więc Europa wschodnia i zachodnia przeciwstawiają się sobie pod wszelkimi względami. Klimat, charakter sieci rzecznych, rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych, różnią się pomiędzy sobą bardzo, a najwybitniej może różnią się kultury charakterystyczne tych dwóch obszarów, zachodnia — rzymska i wschodnia — bizantyjska; kultury, których odmienny rozwój znajduje uzasadnienie w warunkach geograficznych. Właściwie Europa wschodnia jest już jakby przejściem do Azji. Granica Europy i Azji nigdy nie była sprecyzowana, a nawet w wieku XVI zdawano sobie już sprawę z tej wybitnej odrębności Europy wschodniej, i rozróżniano Słowiańszczyznę, „Sarmację” europejską, zachodnią i azjatycką — od Donu począwszy na wschód (Miechowita). W ostatnich czasach powstała znów koncepcja „Wielkiej Syberii”, obejmującej też północno-wschodnią połać Rosji europejskiej (Banse).