Przedmiot geografii cz. 4

I tak np.: jeżeli zjawisko skał rozpatrujemy samo w sobie, w oderwaniu od ziemi, od miejsca ich występowania, od ich rozmieszczenia, od ich roli krajobrazowej, to nie należy ono do geografii, lecz do petrografii (litologii); jeżeli jednak zechcemy rozpatrywać związek między naturą skał a ukształtowaniem powierzchni ziemi, przy czym zwykle współdziała to wpływ atmosfery i wody, a nawet organizmów, to już staniemy na gruncie geografii. Zjawiska życia roślinnego lub zwierzęcego jako takie należą do botaniki lub zoologii; ale kwestia rozmieszczenia pewnego gatunku istot na ziemi, oraz kwestia związku tego rozmieszczenia z klimatem i gruntem, rozkładem lądów i wód, równin i gór, rzek i działów wodnych itd.; kwestia wpływu tego rozmieszczenia na ukształtowanie powierzchni (np. wzgórza termitów), na stosunki hydrograficzne (np.budowle bobrów), w ogóle na charakter krajobrazowy — to są już kwestie czysto geograficzne. Dalej : cechy fizyczne człowieka, jak kształt czaszki, rozmiary klatki piersiowej, wysokość wzrostu itp. należą do antropologji; ale jeżeli zapytamy, czy niema jakiego prawa w rozmieszczeniu na ziemi tej lub owej z tych cech, czy rozmieszczenie to nie znajduje się w pewnym związku ze wzniesieniem, miejscem zamieszkania nad powierzchnią morza, klimatem, gruntem, pożywieniem — to postawimy kwestię na gruncie geografii (antropogeografji)  itd.

wywóz gruzu poznań

Przy tym nauka o ziemi nie może poprzestać na rozpatrywaniu zjawisk chwili obecnej; musi ona wziąć pod uwagę element czasu, traktować zjawiska w ich rozwoju: bez tego zjawiska, które przecież są rezultatami długich przemian (bądź ciągłych, bądź periodycznych albo cyklicznych) w czasie, występowałyby od razu gotowe, niby deus ex machina — byłyby więc niezrozumiałe. Można zatem geografię „wielką” zdefiniować ściślej, jako naukę o wszystkich zjawiskach ziemskich w ich umiejscowieniu, we wzajemnym związku i w nieprzerwanym rozwoju.

wywóz gruzu poznań