Ogólne uwagi o nauczaniu geografii cz. 9
Już przez samą znajomość przyrody i ludzi na całej ziemi geograf czuje się na całej ziemi, jak w domu, czuje się członkiem całej ludzkości, cała ziemia jest dlań ojczyzną. To wyrabia w nim uczucie wszechludzkie, humanitarne, dalekie od ciasnego, brutalnego nacjonalizmu. Porównywanie obcych krajów i ludów o innych obyczajach, religii, kulturze, ze stosunkami kraju rodzinnego chroni nas od parafiańskiej ciasnoty, chłopskiego konserwatyzmu i uporu; chroni od nawyku uważania tego ciasnego otaczającego nas świata za jedyny możliwy, a przynajmniej —jedyny uprawniony; ukazuje nam wiele naszych poglądów, zwyczajów i wierzeń u ludów pierwotnych w formach daleko ostrzejszych, niezłagodzonych długim rozwojem i w ten sposób doprowadza je w naszym umyśle ad absurdum-, uczy, że wiele tych zwyczajów, poglądów i wierzeń uważanych u nas za „święte” i używanych przez klasy uprzywilejowane za środki panowania i wyzysku, jest przeżytkiem, objawem szczątkowym, skazanym na wymarcie i zasługującym na jak najprędsze zniweczenie. Nie dziw też, że Geografia śród swych wybitnych przedstawicieli liczy wielu gorących miłośników postępu, wrogów klerykalizmu, nieustraszonych bojowników wolności, prześladowanych, więzionych, skazywanych na śmierć; dość wspomnieć takich uczonych, jak J. Lelewel, I. Chavanne, L. Mieczników, P. Krapotkin, bracia Róclus, Junghun.
berlin last minute
Wszechstronność wykształcenia, jakie daje Geografia już w zakresie szkolnym, jest nieoceniona w dalszym życiu, gdy człowiek, zmuszony koniecznością podziału pracy dla pożytku społecznego i utrzymania życia, musi się zacieśnić do jednej jakiejś gałęzi nauki, czy działalności praktycznej: wykształcenie geograficzne uchroni go od kalectwa duchowego.
Wiele z powyższych cech kształcących Geografia dzieli bez wątpienia z innymi naukami, ale ona posiada największą ich sumę, a przytem posiada niektóre cechy zupełnie swoiste; między innymi tę zwłaszcza, że odtwarzając najwierniej (najzupełniej) rzeczywistość zjawisk, jest zarazem najwyższym (w stosunku do nauk poszczególnych) ich uogólnieniem i w ten sposób, przy pomocy właściwych sobie środków sztucznych (mapy i t. d.) stanowi dla człowieka najdoskonalszą nić, wiążącą uogólnienie z rzeczywistością. Wprawdzie, absolutnie rzecz biorąc, pod względem wysokości uogólnień geografię prześciga filozofua, ale gdy pierwsza ma za przedmiot związek rzeczy, druga — związek nauk, traktujących te rzeczy; stąd filozofia nie posiada tego czucia z rzeczywistością, co Geografia.
Z tego porównania wynika jeszcze jedna zaleta geografii: stanowi ona ułatwiający stopień pośredni od rzeczywistości do filozofii; jest dla tej ostatniej tern, czym mapa krajobrazu dla jego opisu.
berlin last minute